از سوی دیگر نتایج درخشان ورزشکاران این کشور در بازی‌های آسیایی و المپیک، چین را به عنوان یک کشور پیشرو و طلایه‌دار در میان کشورهای قاره کهن به عنوان بهترین مدل دیپلماسی ورزشی مطرح نموده است. به این معنا که این کشور از ظرفیت و پتانسیل ورزش در عرصه قدرت نرم و دیپلماسی ورزشی به بهترین شکل بهره برده و نه تنها در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی، که عرصه فرهنگی و ورزشی را نیز در سیطره قدرت خویش دارد.
اصطلاح قدرت نرم[۱] اکنون به عنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای تبلیغ و گسترش دیپلماسی عمومی، که نخستین بار توسط جوزف نای در سال ۱۹۸۹ به کار گرفته شد، به زبانی ساده قدرت جذاب و دستیابی به هدف مطلوب با استفاده از جذابیت است و نه اجبار و تطمیع. به عبارت دیگر نه تنها به رفتار جذاب، بلکه به منابع و عناصر ناملموسی همچون فرهنگ و ارزش‌های ملی وابسته می‌باشد. به بیان دیگر، ابزارهای قدرت نرم ارزش‌های فرهنگی و ایدئولوژیکی هستند که از جمله عناصر پایدار یک جامعه محسوب می‌شوند. کشور چین با تکیه بر قدرت نرم در سال‌های اخیر اهتمام ویژه‌ای در دیپلماسی ورزشی داشته است. دیپلماسی ورزشی[۲] در مقایسه با سایر ابزارهای دیپلماسی، بی هیچ مانع ارتباطی می‌تواند در تعاملات دوستانه دوجانبه و چندجانبه نقش چشمگیری داشته باشد، که این ویژگی تأثیر مثبتی بر تعامل اقتصادی و بین‌المللی این کشور داشته است.
دیپلماسی ورزشی و فرهنگی موفق کشور چین منافع چشمگیری در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داشته است. برگزاری رویدادهای بین‌المللی و آسیایی در شهرهای مختلف چین، (از جمله پکن، گوانگژو، هانگژو، هاربین و ...) علاوه بر شناخته شدن و دیده شدن تنوع فرهنگی و جغرافیایی این کشور در عرصه جهانی، سبب تقویت و تجهیز زیرساخت‌های ورزشی، حمل و نقل ریلی، فرودگاهی و ... این کشور شده است. توسعه زیرساخت‌ها و بالا رفتن فرصت‌های شغلی ناشی از اقبال گردشگران خارجی به این شهرها زمینه رونق بیشتر اقتصادی را برای این کشور فراهم آورده و چهره این شهرها را به طور کلی دگرگون می‌سازد. بنابراین چین با برگزاری موفق هر رویداد ورزشی، علاوه بر کسب منافع اقتصادی و سیاسی، نمایشی
ویژه از فرهنگ و جاذبه‌های فرهنگی و ورزشی خود ترتیب می‌دهد که از دید هیچ یک از مردمان دنیا پوشیده نمی‌ماند. به طور کلی نتایج دیپلماسی ورزشی موفق چین به قرار زیر است:
- افزایش میزان تأثیرگذاری در سطح بین‌المللی
- ارتقای تعامل و روابط دوستانه با سایر کشورها
- ارتقای تصویر ذهنی مردمان سایر کشورها از چین و فرهنگ مردمان آن
- توسعه و تجهیز زیرساخت‌های شهری، حمل و نقل، ورزشی و ...
- توسعه گردشگری و جذب بیشتر گردشگر خارجی
- افزایش فرصت‌های شغلی و رونق اقتصادی
بنابراین کشور چین می‌تواند به عنوان یک مدل موفق مورد توجه سیاستگذاران ورزشی و فرهنگی قرار گیرد. چین در عرصه ورزش به موفقیت‌های بسیاری دست یافته و اهتمام این کشور برای کسب حق میزبانی رقابت‌های ورزشی جهانی، المپیک و آسیایی، افزون بر برگزاری مسابقات جهانی و آسیایی تک رشته‌ای، توانسته است نه تنها در ترویج و اشاعه ورزش‌های بومی این کشور، که در اشاعه و تبلیغ فرهنگ و ارزش‌های ملی خود بسیار موفق عمل نماید. مدل سیاستگذاری این کشور در حوزه ورزش می‌تواند مورد توجه سیاستگذاران ورزشی و فرهنگی کشور ما قرار گیرد. در این مجال با توجه به پژوهش‌های انجام گرفته و مقالات موجود، به طور خلاصه و اجمال برخی از راهبردهای به کارگرفته شده توسط این کشور برشمرده خواهد شد.
حمایت از بخش‌های گوناگون و تقویت دیپلماسی ورزشی
چین به منظور تحقق اهداف خود در دیپلماسی ورزشی از مدلی استفاده می‌کند که در آن دولت به عنوان بدنه اصلی و سازمان‌های غیردولتی، سازمان‌های اجتماعی و عموم مردم در پیرامون آن قرار می‌گیرند. حمایت و همکاری مشترک و توسعه بخش‌های گوناگون، نقش استراتژیک در دیپلماسی ورزشی این کشور دارد.
- ایجاد نهادهای دیپلماسی ورزشی و مؤسسات تحقیقاتی دانشگاهی از سوی دولت و نیز ارائه راهبردها و برنامه‌های دیپلماسی ورزشی و در عین حال تعامل و تقویت ارتباط میان تمامی بخش‌ها در تمامی سطوح
- حمایت و بهره‌گیری دولت از سازمان‌های غیردولتی، با کاهش مداخلات غیرضروری
- نقش ورزشکاران و مقامات اعزامی به بازیها به عنوان سفیران این کشور که با شهرت و محبوبیت خود می‌توانند تصویر مطلوب و درستی از فرهنگ کشور چین به سایر ملت‌ها ارائه نمایند.
گسترش و ارتقای سازوکارهای دیپلماسی
با افزایش روز افزون تأثیرگذاری دیپلماسی ورزشی چین در سال‌های اخیر به راهبردهای این کشور بسیار توجه شده است، از جمله آنها می‌توان به مثال افزایش سرمایه اجتماعی با استفاده از میزبانی از رویدادهای ورزشی، ارتقای سازوکارهای لیگ‌های حرفه‌ای، تکیه بر جایگاه باشگاه‌ها در بازار، تسریع در جداسازی انجمن‌های ورزشی از نهادهای دولتی اشاره کرد.
- حمایت و بهره برداری از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی؛ به منظور کمک به شناخت بهتر از فرهنگ و ارزش‌های ورزش سنتی چین، دولت و سازمان‌های مدنی با استفاده از جریان غالب رسانه به تبلیغ و اشاعه ورزش‌های سنتی خود می‌پردازند که سبب ارتقای اعتماد عمومی و میزان شناخت سایر ملت‌ها از فرهنگ و ورزش کشور چین می‌گردد.
- افزایش تأثیرگذاری از طریق اعطای کمکهای ورزشی؛ اعطای تجهیزات و کمکهای ورزشی به برخی کشورهای درحال توسعه یا مناطق توسعه‌نیافته و یا کمک به آنان برای برگزار دوره‌های آموزشی مختلف نه تنها احساسات سایر ملت‌ها را نسبت به فرهنگ و ارزش‌های چین تعمیق می‌بخشد، بلکه زمینه تقویت تعاملات دیپلماتیک و دوستانه میان این کشور با سایر ملت‌ها را فراهم می‌آورد. لازم به ذکر است که در این مسیر شرط اصلی موفقیت، وقوف به شرایط واقعی کشورهای هدف است.
بهینه‌سازی طرح‌ها و زیرساخت‌های زیربنایی
- تقویت مؤسسات دیپلماسی؛ ایجاد و تقویت نهادهای دیپلماسی ورزشی محلی به تعامل و همکاری با نهادهای استانی و ملی از بالاترین تا پایین‌ترین سطح منجر می‌گردد. این همکاری و تعامل سبب کاهش چالش‌های ممکن پیش روی اجرای طرح‌های گوناگون می‌گردد.
- شفاف‌سازی در زمینه مسئولیت‌ها؛ ایجاد یک مرکز و آژانس تخصصی در حوزه امور خارجه که به طور تخصصی در امر دیپلماسی ورزشی ملی، هدفگذاری برای نقش‌ها، شفاف سازی مسئولیت‌های نهادی و افزایش استانداردسازی نقش‌های مدیریتی.
- تمرکز بر ستادسازی و انتخاب افراد؛ دیپلماسی ورزشی بدون اراده و همراهی و همکاری بخش دیپلماسی ورزشی و کارکنان آن تحقق نخواهد یافت. بنابراین انتخاب و گزینش افراد و کارکنان این نهاد از اهمیت بسیاری برخوردار است.
به قلم: دکترفرناز سربندی (دکترای مدیریت و سیاستگذاری فرهنگی)