چندی پیش بود که علیرضا جهانبخش در نشست خبری پیش از بازی فوتبال با ازبکستان نداشتن لژیونر در تیم رقیب را مطرح کرد اما اکنون آنان در تمامی پستها بازیکنانی حاضر در بهترین لیگهای اروپایی دارند و لژیونرهای ایرانی در تیم های حاشیه خلیجفارس توپ میزنند. مسئلهای که اکنون تنها مختص فوتبال نیست و بهتمامی رویدادها تسری پیداکرده است.
از زمان بازیهای آسیایی 2014 اینچئون کره جنوبی که ایران با 57 مدال در رتبه پنجم قرار داشت و ازبکها با 45 مدال یازدهم شدند ورق برگشت. دربازیهای آسیایی جاکارتا ازبکها به لطف 4 مدال نقره بیشتر پنجم شدند و ایران ششم. اما در بازیهای آسیایی هانگژو 2022 آنان با هفت طلای بیشتر همان پنجم ماندند اما ایران با مدالهای کمتر به رتبه هفتم سقوط کرد.
در بازیهای کشورهای اسلامی نیز در سال 2017 ایران با 24 طلا بیشتر سوم بود و ازبکستان چهارم. اما در مسابقات 2021 قونیه ازبکستان با 12 طلای بیشتر دوم شد و ایران همان سوم ماند. در بازیهای 2025 ریاض نیز ازبکها به لطف نقره بیشتر بر روی سکو دوم ایستادند و ایران سوم ماند.
اما در مهمترین رویداد بینالمللی که زنگ خطر را جدیتر میکند المپیک پاریس بود ازبکها با 5 طلای بیشتر 13ام شدند و کشور ما در رتبه 21ام قرار گرفت. به نظر میرسد در عرصه منطقهای، قارهای و جهانی ازبکها جای ورزش ایران را گرفتهاند. درحالیکه تفاوتها میان دو کشور بسیار است. حتی در بازی های پارا آسیایی اخیر نیز ازبک ها اول شدند و کاروان ایران نتوانست از عنوان نخست خود مراقبت کند.
کشور خشک ازبکستان جمعیتی حدود یکسوم ایران دارد. سیاستهای مدیریتی آنان در ورزش 8 الی 12 ساله است و تعداد فدراسیونهای ورزشیاش کمتر از 35 است. ساختار ورزش در این کشور آسیای میانهای کوچک و بهدوراز دستگاههای موازی و متعدد است. رشتههای پیشرو در این کشور بوکس، جودو، وزنهبرداری، تکواندو، کشتی بوده که اکنون در فوتبال نیز موفقیتهای خوبی کسب کردهاند. پیشینه ورزش در ازبکستان قطعاً به جمهوری اسلامی ایران نمیرسد اما آنان در همین مدت کوتاه دستاوردهای مطلوبی را حداقل در حوزه ورزش به دست آوردهاند و میزبانیهای خوبی را نیز انجام میدهند. آنان سلیقه ای رفتار نمی کنند و یک روز فدراسیون جدید تاسیس نمی کنند و فردا منحل.
باید پذیرفت که ازبکستان پس از فروپاشی کشور شوروی و استقلالی که 34 سال از آن میگذرد، موفقیتهایش را مدیون سیاستگذاری درست در ورزش است و از ورزش نه بهعنوان کالا و ویترین بلکه قدرت نرم و مایه انسجام ملی بهره گرفت و اکنون در تمامی حوزهها و عرصههای ورزشی از ایران پیشی گرفته است و اگر مسئولان ورزش کشور تدبیری در این راستا نیاندیشند، فاصله ورزش ایران و ازبکستان بهاندازه فاصله با چین، ژاپن و کره خواهد رسید و بازیهای آسیایی ناگویا 2026 نیز نزدیک است و ترس از این اختلاف رتبه در آن مسابقات مشهود میشود.
به قلم هستی جعفری