نخست باید به تفاوت حجم مسابقات اشاره کرد. در قونیه ۱۲۳۲ مدال (۳۷۹ طلا) توزیع شد، اما در ریاض مجموع مدال‌ها به ۹۰۲ (۲۷۰ طلا) کاهش یافت؛ یعنی ۲۷ تا ۲۹ درصد افت در تعداد کل مدال‌ها و مدال‌های طلا. این تفاوت به‌روشنی نشان می‌دهد که مقایسه خام اعداد مدال بدون نرمال‌سازی، اساساً فاقد اعتبار تحلیلی است.
مقایسه عملکرد ایران با رقبا نیز نکات مهمی را آشکار می‌کند. ترکیه از ۱۴۵ طلای قونیه به ۷۲ طلا در ریاض سقوط کرد (افت ۵۰ درصدی). ازبکستان از ۵۱ طلا به ۲۹ طلا رسید (افت ۴۳ درصدی). اما ایران با کاهش از ۳۹ به ۲۹ طلا، تنها ۲۶ درصد کاهش داشت؛ یعنی کمترین افت در میان سه کشور برتر. این یعنی ایران توانسته موقعیت رقابتی خود را بهتر از دو رقیب اصلی در سیستم جدید توزیع مدال حفظ کند.
در شاخص بازدهی ورزشکاران نیز وضعیت ایران قابل‌توجه است. در قونیه، با ۲۵۳ ورزشکار، تنها حدود ۵۲ درصد آنان موفق به کسب مدال شدند. در ریاض، اما علی رغم کاهش تعداد ورزشکاران به ۱۹۱، ۷۰ درصد اعضای کاروان موفق به کسب مدال شدند. این افزایش چشمگیر نشان‌دهنده افزایش کارایی اعزام است.
از منظر تنوع مدال‌آوری نیز کاروان ایران کارنامه قابل‌دفاعی دارد. کاروان کشورمان در ۱۹ رشته از ۲۰ رشته اعزامی صاحب مدال شد و در ۱۱ رشته موفق به کسب مدال طلا گردید. این سطح از پراکندگی نشانگر عمق مدال‌آوری ورزش ایران در مقایسه با دو کشور برتر یعنی ترکیه با ۱۶ رشته مدال آور و ازبکستان با ۱۴ رشته مدال آور است.
اما مهم‌ترین تحول این دوره، رشد کم‌سابقه ورزش زنان است. بانوان این دوره ۳۸ درصد مدال‌های طلا و ۴۱ درصد کل مدال‌های کاروان را کسب کردند؛ در حالی که سهم آنان در دوره قبل تنها ۱۷ درصد بود. این جهش به‌وضوح بیانگر گسترش استعدادها، افزایش ظرفیت قهرمانی زنان و توسعه واقعی ساختار ورزش بانوان است؛ نه یک موفقیت گذرا یا اتفاقی.
مجموع این داده‌ها تصویری روشن ارائه می‌کند: کاروان ایران در ریاض نه‌تنها افت نکرده، بلکه در شاخص‌های کلیدی؛ از ثبات رقابت با قدرت‌های برتر گرفته تا بازدهی ورزشکاران، تنوع مدال‌آوری و رشد ورزش بانوان، عملکردی متوازن‌تر و کارآمدتر نسبت به دوره قبل داشته است. گرچه کاستی هایی در برخی رشته های ورزشی مشاهده می شود که در جای خود باید مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار گیرد، اما تردیدی نیست که هر نقد منصفانه‌ای باید این داده ها و واقعیت‌های عینی را مورد توجه قرار دهد.
به قلم دکتر رضا شجیع